HES’ lerin Kemah İlçesine Ekonomik Etkileri
Kemah ilçesi sınırlarını etkileyecek olan HES (hidroelektrik santrali) hakkında, Kemah ilçesine ekonomik etkileri nasıl olacak sorusuna cevap aramak adına, geleceğe yönelik mikro boyutta öngörülerimi ele aldığım yazıyı, sizlere sunuyorum.
Yapılacak olan barajın tam manasıyla faaliyete geçtikten sonra, barajı yapan firmaya direkt olarak, ülke ekonomisine de dolaylı yoldan üretimde gerekli olan enerji açığını kapatmak, vergi gelirlerini arttırmak adına katkıları olacak mı? olmayacak mı? sorusunun cevabını aramak aslında daha büyük çerçevede ele alınacak bir husus olarak gözükmekte, bu konuyu Kemah'ın geleceğiyle birleştirmek bizlerin asıl ilgilenmesi gereken konuyu farklı boyutlara çekmek olarak alğılanmalıdır.
Barajın yapımını özel bir şirket gerçekleştirecek ve üretilen elektriği ülke pazarına belirlenen fiyatla sunacaktır. Peki bu boyutta bakıldığında Kemah ilçesini ekonomik anlamda neler beklediğini öngörmeye çalışalım.
Barajin ülke ekonomisine katkısını konuşmak üst düzeyde bir platform ve bilgi düzeyi gerektireceğinden ve ayrıca nereye çekersen oraya gidebilecek bir konu özelliği taşıdığından, suistimale açık bir sonuç görülmekte. Kendimizi bu tarz akıl oyunlarının içerisinden soyutlayarak, belki ''ne kadar basit düşünüyorsunuz, biraz geniş düşünün diyecek olanların'' aslında meseleye herkes hakim olmasın diye dile getirdikleri bu serzenişe, bizlerin tek düşüncesi şu an için Kemah'tır ve Kemah'ın geleceği hakkında söz söyleyebilme hakkıdır, cevabını vermek olacaktır.
Öncelikle bahsetmemiz gereken nokta Kemah'ın gelir kaynakları ve yaşayan insanların gelir kaynakları dağılımının hangi sektörlerde yoğunlaştığıdır. İlçe nüfusu gelirini öncelikli olarak hizmet (kamu veya özel sektör), küçük ticari faaliyetler, tarım ve hayvancılıkla sağlamakta. Bu durumdan çıkaracağımız sonuç halk deyimiyle ''memur ağırlıklı, esnaf ve çiftçi destekli bir ekonomik oluşum'' olarak düşünebiliriz. Bu koşullarda ilçe kalkınması için gerekli olan koşul ticari faaliyetlerin ve hizmet sektörünün devamlılığı için gerekli olan koşulların başında gelen nüfus yoğunlunun sağlanması. Böylelikle her kemahlının dile getirdiği ''nüfus yok'' deyimi, aslında bilinen bir gerçek. Nüfusun çokluğu ilçedeki ticari faaliyetleri arttıracak böylelikle kalkınma gerçekleşecektir. (Nüfus derken elinde gelir olan kesim, para harcayan alış-veriş yapan topluluk olarak alğılanmalıdır.) Peki baraj yapılınca Kemah ilçesindeki nüfus oranında değişim nasıl gerçekleşecektir? Azalacak mıdır? Artacak mıdır? Kemah halkının, ben Kemah'ta kalmak istiyorum demesi için gerekli şartlar olgun mudur? olgunlaşacak mıdır? Öncelikli olarak baraj ile kamulaştırılacak alanlarda ikamet eden aileler açısından bakılacak olursa, genelde miras evi olarak değerlendirdiğimiz çok paylı evlerde ikamet eden aileler mevcut. Bu durum ailelerin istimlaktan alacakları paraların bölünmesi ve böylelikle kendilerine yeni bir ev alacak veya yapacak paralarının kalmaması durumuna yol açacaktır. Bu durumun yanına Kemah merkezinde yerleşim alanlarının azlığı ve arazi fiyatlarının yükselmeside eklenecek. Bu durum farklı arayışlara neden olacak bu seçeneksizlik içerisinde GÖÇ kaçınılmaz olacaktır.
Nüfusun azalışı Kemah ilçesinde ekonomik verimliliği, ticaret hacmini azaltacağı için Kemah'ta ticaretle uğraşan, zaten gelir olanakları azalan esnafı zor durumda bırakacaktır. Nufusun azalışının getireceği ikinci etki ise kamu kuruluşlarının ve hizmet sektörünün daralması, çalışan sayısının azalması ve nihai sonuç olarakta kapatılması olacak. Bu durum tekrar nüfus azalışı getirecek ve gelir kaybı yaşatacaktır.
Su altında kalan azımsanmayacak tarım ve yerleşim arazisi, hem üretim olanağı yaratma, hem de devlet kurumlarına getiri yönünde kazanç sağlamanın aksine, azalan nüfusla birlikte Kamu kurumlarının nüfus üzerinden aldıkları Milli Ekonomi payı büyük bir düşüş yaşanacak ve bu düşüş hizmet imkanlarınıda azaltacaktır. (Örnek olarak; emlak vergisi, çöp vergisi, atık su vergisi, kullanim suyu bedeli, çeşitli hizmet vergileri)
Nüfus oranı az olan ilçelerde kamu kurumları ve hizmet sektörü kuruluşları sayısı giderek azalmakta. Bu durumda büyük gelir kayıpları yaşanacaktır.
Baraj Kemah ilçesine getiri olarak görsel bir güzellik ayrıca su sporları ve balıkçılık alanında getiri sağlayacak, fakat bu getiri için donanımli bir nüfus, kalifiye girişimciler gereklidir. Baraj göllerinde üretimi yapılan balıklar çesitlilik yönüyle az, getiri yönünden verimli bir getiriye sahip değildir. Ülkemizde su sporlarının gelişimi göz önunde bulunduracak olursak sportif faaliyetlerin ne kadar yapılabilir olduğu ayrıca kalıcılığı düşündürücüdür. Aslında bahsettigimiz bu olanaklar gerçekleşmemiş, zamanla uğraş ve sermaye isteyen yatırımlar olarak gözüküyor. Tarlası olan ekip-biçen, seracılık faaliyetleri gerçekleştiren, hayvancılıkla uğraşan, memur olarak çalışan, gündelik, mevsimlik işçi olarak çalışan kesim, bu yeni duruma ne kadar ayak uydurabilecektir. Zaman kaybı telafisi ve sermaye eksikliği göz önüne alınarak değerlendirilmelidir.
Baraj ile gerçekleşecek olan iklim değişikliği şartlarına uyum sağlamak için zaman gereklidir. İklim değişikliği tarım ve hayvancılığı, iklime ve yer şekillerine bağlı gerçekleştirilen faaliyetleri (hayvancılık, tarım, tuzla, rafting) daha sayamadığımız faaliyetler yapılabilecek mi? Yapılamayacaksa bu konuda ekonomik bir kayıp yaşanacağı görülmektedir.
Turizm yönünden zengin tarihi dokusu değişen iklim koşullarına nasıl uyum sağlayacaktır. Su altında kalacak tarihi doku turizm yönünden eksiklik oluşturacak bu durumda turizm gelirlerinin azalmasına neden olacaktır. Bu durumda acaba tarih turizmi yoksa her yerde var olan görsel bir göl turizmi mi önem arzetmekte bu düşündürücüdür. Kültürel yapı tarih turizmine uygun fakat, göl kenarı eğlence turizmine ne kadar hazırdır? sorgulanmalıdır.
Farkındaysanız barajın yapım aşamasında gelir getirisi olarak gerçekleşecek faaliyetlerden pek bahsetmedik.
Bahsedelim...
Barajın yapımı 2-3 yıl süreli olarak gerçekleşecek. Bu dönemde çalışacak kalifiye personel, ağır makina, ağır malzeme kullanımı Kemah dışı kaynaklardan temin edileceği aşikar olup Kemah ilçesinde ki işgücü bu 2-3 yıllık kısa dönemde tahmini asgari ücretle çalıştırılacak. Baraj yapımı sona erdiğinde ise gelir kaybına uğrayacaktır. Unutmayalım ki bizler için önemli olan gelir olanaklarının kısa dönem surmesi değil, gelirin sürekliliğidir. 2-3 yıl boyunca çalışacak işgücü bu dönem sonunda ne yapacaktır. Baraj tamamlandıktan sonra ki aşamada üretimin durumuna göre çalıştırılacak kalifiye (mühendis, teknik) eleman kendi tercihlerine göre Kemah'ta mı ikamet edecek? Bu sayı ne kadar olacak bilinmemektedir.
Böylelikle barajin getirilerine-götürülerine ekonomik yönden değinmiş olduk. Eksiklerimiz değinemediğimiz yönlerin olması bu öngörulerin yalnış olduğunu göstermeyecektir. Bilinmezlikler içerisinde ileriye dönük bir bakış açısıyla. Belki de kimilerinin çekinceler yaşayarak dile getiremediği konulara el attık. Böylelikle ileriye dönük alınması gereken önlemler konusunda konuşmak, fikir alış-verişinde bulunmak ön plana çıkacaktır. Amacımız felaket tellallığı yapmadan, bu koşulların olmaması için elini taşın altına koyacak yürekli, etkili şahısların duyarlılığını elde etmek. Kemah'ın kalkınması, ilçe halkının ekonomik yönden iyi koşullara sahip olmasi, atıl ve kimsesiz bir memleket yerine, adından söz edilen, şirin ve zengin bir ilçe olmasi duasıyla...
ESER KAHRAMAN |
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder